Ngbêreyê na lipandäa asï na fadësô, ângurugbïä tî Bêafrîka asîgî na marä tî âmbëtï tî ndiâ na âlägërëmä ndê ndê tî mâi na yângâ tî sängö. Mîngi tî âmbëtï nî ayeke na yângâ tî farânzi, sô ayeke ândö gï yângâ ôko tî letäa nî. Nî laâ tîtene zo ahînga nenêe tî ândiâ nî na âlägërëmä nî sô mbîrîmbîrî, ë yeke fa âïrï nî na sängö na farânzi ûse kûê kôzonî sï.
ndiâ |
loi |
mbëtï tî ndiâ |
texte juridique |
mamândiâ |
constitution |
gbegündiâ |
loi constitutionnelle |
nyôtögbïä |
ordonnance impériale |
nyôgbïä |
ordonnance |
tömbëlä |
décret |
mbëlä |
arrêté |
lägërëmä |
règlement |
müngö-yângâ |
consigne, décision |
pangunu |
ordre |
pangunu tî kua |
note de service |
mbere |
contrat |
dêpä |
déclaration |
töwängö |
recommandation |
wängö |
conseil, avis |
Na yâ tî ködörösêse, Bâda tî Halëzo laâ alîngbi tî lü ndiâ, na mamândiâ, na gbegündiâ. Gï âmbëtï sô laâ ayeke taâ ndiâ nî. Tanga nî kûê ayeke gï âlägërëmä, sô ayeke na ngangü tî ndiâ pëpe.
Tögbïä laâ alîngbi tî to nyôtögbïä.
Gbïä tî ködörö laâ alîngbi tî to nyôgbïä, wala tî hën (wala tî mû) tömbëlä.
Âmbëtï sô otâ sô alîngbi tî wara ngangü tì ndiâ, töngana Bâda tî Halëzo ayêda, wala töngana atene töngasô na yâ tî mamândiâ.
Gbenyôgbïä laâ alîngbi tî hën (wala tî mû) mbëlä.
Âwayindä na âmokönzi tî sarawîsi laâ alîngbi tî mû yângâ tëtî kua. A tene ngâ atene : Âla mû pangunu tî kua. Âmokonzi tî kamâ-porosö alîngbi tî mû ngâ töwängö na âkötä zo tî ködörö.
Âzo sô abûngbi terê na yâ tî mbênî Lïngö alîngbi tî mû töwängö na âkötä zo tî ködörö tëtî mbênî yê sô âla hûnda tîtene a sâra nî ndâli tî ködörö. Me komitëe, wala kêtê lïngö tî kua, laâ alîngbi tî mu wängö na ndö tî mbênî tënë sô lo bûngbi ndâli nî.
Tî hûnzi na nî, zo kûê
alîngbi tî mû pangunu (tënë tî ngangü)
na âzo tî gbe tî lo tîtene âla sâra mbênì
yê na lo.