Yângâ tî koddoro ayeke töngana pupu sô ayeke ya. Töngana ngû apîka, fadë pupu nî adë dehngo. Ka töngana ndo ahôle mîngi, fadë pupu nî ayeke wâ. Ngâ, na yahngo nî, pupu ayeke gbô yê sô kwê alîngbi tî yatula, töngana mbuttu, kurru kugbë, hollengo pêrë, alîngbi na yê sô lo wara na sêse. Yângâ tî koddoro ayeke töngasô. Na mbênî ngû, âmbênî âfinî tenne alohndo amû yângâ tî âzo kwê, anînga ngû ôko ngû ûse, ahön. Akpa pêrë wala kugbë wala mbuttu sô alohndo na yâ tî pupu ngbiii sï atï sô. Na ngû tî 2000 sô, âtenne sô aya mîngi na yângâ tî sahngo ayeke kpamma, nzoô na nzobbo.
kpamma
Töngana zo atambûla na gerê na mbênî yongôro lêgë sï lo zêen kwê na sihngo nî na ndo sô lo yê tî gue da sô, fadë lo tene nï pîka kpamma laâ nï sï sô.
Na Bangî, atâa sô ngêrë tî mû na takisïi aso mîngi pëpe sô, zo kwê laâ alîngbi tî wara pâta lâkwê lâkwê ndâli nî pëpe, mîngi nî ngbanga tî sô letäa ayeke fûta âwakua tî lo na nze ôko ôko töngana tî ândö pëpe. Pâsï ahö ndö tî âzo, sï gwehngo na kua agä kpamma wala kotta bahngo-pâsi tî kpehngba nî.
Ngâ, zo sô ayeke na kua pëpe, sï ayeke gi kua tî lahngo ôko ôko tî sâra na ndo ndê ndê, a tene lo yeke dë kpamma, ngbanga tî sô, mîngi tî kua sô lo lîngbi tî wara laâ tî dë ndo na lê tî koddoro wala na lê tî yakka. Tî âturûgu sô âla yeke lutti anînga na yângâ tî gbahgba tî mbênî kotta ndokua tî letäa, a tene âla yeke mû kpamma, wala âla yeke gbû kpamma, wala âla yeke sâra kpamma. A tene ngâ töngasô ngâ na terê tî âwakusâra töngana â wanganga wala âsâhnzere sô sï ayeke sâra kua na mbênî tângo sô âzo kwê ayeke na koddoro.
Töngana zo awara mbênî yê sêngê sêngê, sô sï âmbâ tî lo kwê avo nî vohngo, fadë lo tene nï wara yê nî nzoô, sô tî tene: nï wara nî sêngê, nï fûta nî pëpe. A tene ngâ atene lo wara yê nî na dedêe nî. Tennengo-tenne töngasô afa ngâ atene aso âla sô sï afûta tî âla futtango sô. Sô mbênî kodë tî hehngo âla laâ. Sô tî tene lê tî âla ahën pëpe laâ.
Töngana zo asâra mbênî yê na mbanna tî gi yângâ tî âzo na nî, wala tî fa baba na nî, a tene lo sâra yê nî na nzobbo. Lêgë-ôko, sarrango yê tî nzobbo ayeke sarrango yê tî mbannatî gi yângâ na nî.
Sô sï nzoô na nzobbo amû yângâ tî zo kwê sô, afa atene âzo mîngi ayeke sâra gï yê tî mbanna na âmbâ tî âla wala ayeke sâra kwê tî wara yê gï sêngê sêngê na dedêe nî. Ayeke lâkwê töngana âzo ayeke na yâ tî kotta pâsi wala kpamma laâ sï âla yeke gi lêgë kwê tî wara yê gï sêngê sêngê, sï ngâ âmbênî ayeke gï yângâ tî âmbâ tî âla tî bi tenne na sêse sï âla wara gô tî âla na yâ nî.
(MDK. Bêlawwu, 1998)